1931-ci il Vestminster Nizamnaməsi
Vestminster Statusu (İngilis dilində: The Statute of Westminster) Böyük Britaniya parlamenti tərəfindən yaradılan əsasnamə və onun dəyişdirilmiş variantları Avstraliya və Kanada qanunlarında mövcud olduğu halda; Yeni Zelandiya və digər dominionlarda Millətlər Birliyində artıq mövcud olmadığı üçün ləğv edilmişdi. 11 dekabr 1931-ci ildə qəbul edilmiş bu nizamnamə, ya dərhal sonra, ya da təsdiq olunana qədər Britaniya İmperiyası ilə özü-özünü idarə edən dominionlar arasındakı hüquqi münasibətləri tənzimləmişdir. Bundan əlavə, qərarların qəbul edilməsi üçün bir-birlərinin təsdiqlənməsi qaydası tərk edilmiş və monarx ləqəbləri və ya taxtdakı miras sistemi bu razılaşmaya bağlı edilmişdir. Buna görə 1926-cı il Balfur Bəyannaməsində deyildiyi kimi bərabərlik və kral tacına bağlılıq qanuni prinsiplərə çevrildi. Dominionların ayrı-ayrı dövlətlərə çevrilməsində vacib bir addımdır.
Vestminster Xartiyasının cari əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, Millətlər Birliyi və Krallıq arasındakı davamlı əlaqələrin təməlini qoymuşdur.
Tətbiqləri redaktə
Vestminster Nizamnaməsi 1925 və 1926-cı illərdə İmperator konfranslarında qəbul edilmiş siyasi qərarların (xüsusilə 1926 Balfour Bəyannaməsi) icrasını təmin etdi. Bunun əsas nəticəsi İngiltərə hökumətinin Dominionlar adından qərar verməsi və tətbiq edilməsinə mane olmasıdır. Onlardan bəziləri 1865-ci il tarixli Müstəmləkə Qanunlarının Qüvvədə olma Qanununun (Colonial Laws Validity Act) ləğvini tələb etmişdir. Kral V George taxt mirasının bu tənzimləmə ilə əhatə olunmaması barədə fikrini bildirdi. Ancaq sonradan qərara alındı ki, kralın bu istəyi Balfour Bəyannaməsində qoyulmuş bərabərlik prinsipinə ziddir. Kanada və İrlandiya varislik qanununu özləri dəyişdirməyə çalışdılar və 2 (2) hissə (Dominiona qanunlara dəyişiklik və ya ləğv etmək üçün fövqəladə səlahiyyət vermək, məsələn, varislik qanunu Dominion hüququn bir hissəsi olduğu müddət ərzində qüvvədədir) Kanadanın təkidi ilə tənzimləməyə əlavə edilmişdir. Qanun qəbul edildikdən sonra İngiltərə parlamenti artıq Dominionlar üçün qanun qəbul edə bilmədi. Burada dominionların öz istəyi və razılığı və Britaniya parlamentinin qanunlar qəbul etməsi halı istisna olunur. Bu tənzimləmədən əvvəl dominionlar Böyük Britaniyanın özü-özünü idarə edən (self-governing) koloniyaları idi. Lakin tənzimləmə təsdiqləndikdən sonra, dominionlar suveren xalqlar (sovereign nations) halına gəldilər.
Qaydaların 4-cü Bölməsi:
Bu nizamnamədə göstərilməyibsə (Dominionun bir qanun iddiası və ya razılığı olmadıqda) İngiltərənin qanununun heç birinin müddəti Dominionlarda uzadıla bilməz və ya uzadılmış sayıla da bilməz.
Kanada, İrlandiya və Cənubi Afrika Birliyində, bütün qanun təsdiqinə ehtiyac olmadan həyata keçirildi; bu ölkələrin hökumətləri ölkələrinin qanunun icrası ilə bağlı qərarlarına razılıq verdilər. Əsasnamənin 10-cu hissəsinə görə, 2–6-cı hissələr digər dominionlar — Avstraliya, Yeni Zelandiya və Nyufaundlend üçün — yalnız həmin dominantlıq parlamenti qanunu qəbul etdikdən sonra qüvvədədir.
1931-ci ildən bəri, on ikidən çox Millətlər Birliyi bölgəsi yaradıldı, indi hamısı Birləşmiş Krallıq, Avstraliya, Kanada və Yeni Zelandiya ilə monarxiyanı dəyişdirmək üçün Westminsyer Xartiyasına sahib olmadıqlarına baxmayaraq hamısı eyni gücə sahibdirlər. İrlandiya və Cənubi Afrika hal hazırda respublikalardır və Nyufaundlend Kanada əyalətidir.
Avstraliya redaktə
Avstraliya Westminster Nizamnaməsinin Qəbul Qanunu (1942), həmçinin Westminster Nizamnaməsinin 2 və 6-cı qisimlərinə qədərki bölümü qəbul etmişdi. İkinci Dünya Müharibəsi ilə əlaqədar Avstraliya qanunlarının qanuniliyini izah etmək üçün qəbul tarixi 3 sentyabr 1939, müharibənin başlama tarixi olaraq təyin edilmişdi.
Əsasnamənin 2-ci hissəsində deyilir ki, parlament Britaniya qanunlarına zidd bir qanun qəbul edə bilər. 3-cü bölmə toxunulmazlıq hüququnun olduğunu təsdiqləyir. 4-cü hissədə isə bildirilir ki, ingilislər Avstraliya qanunlarını yalnız tam şəkildə və Avstraliyanın tələbi və razılığı qədər dəyişə bilər.
Buna baxmayaraq, 9-cu bölmə, Böyük Britaniyanın Avstraliya əyalətlərinin qanunlarına tamamilə və ya ayrıca, dövlətin razılığı olmadan düzəliş edə biləcəyini təsdiqləyir. Bu, yalnız nizamnamə başlamazdan əvvəl qəbul edilən Britaniya qanunlarına aiddir. Lakin əslində bu hüquq heç vaxt Böyük Britaniya tərəfindən tətbiq olunmamışdır.
İngiltərənin Avstraliya üzərində qanunverici hakimiyyətinin hamısı Avstraliya Aktı (1986) ilə sona çatmışdır. Britaniya tərəfinin fikrincə, bu tənzimləmə Avstraliya parlamentinin öz istəyi və razılığı ilə qəbul edildi və bunun üçün də Avstraliyanın öz əyalətləri arasında ardıcıllıq tələb olunmuşdur.
