Hürrəm Sultan kimdir? - Qarışıq Məqalələr

Geniş Kitabxana

Hürrəm Sultan kimdir?

Osmanlı padşahı I Süleymanın (Qanuni Sultan Süleyman) xanımı və sonrakı padşah II Səlimin anasıdır. Bir Osmanlı padşahıyla nigahla evlənmiş tək qadın... Kökü: Lehistan krallığının sərhədləri daxilində olan Rohatində doğulub. Tatar akınçıları tərəfindən 1520-ci ildə və daha sonra Krım xanı tərəfindən Osmanlı sarayına təqdim olundu. Tarixdə Rohatindən qaçırılmış 16-cı əsr qaynaqlarına görə qızlıq adı bilinmirdi. Amma daha sonrakı qeydlərə görə məsələn 19-cu əsr Ukraynasına aid ilk qeydlərinə görə Anastasiya (Qısaca Nastiya), Polşalılara görə Aleksandra Lisovska olaraq bilinir. Ümumilikdə Hürrəm Sultan, ya da Hürrəm “balsaq” sultan olaraq tanınırdı; Avropa dillərində Roxolena, Roxolana, Roxelane, Rossa, Ruziac, Türkcədə Hürrəm (Farscada-Khurram), sevincli olan adam və (Ərəbcədə-Karima) soylu-köklü olan adam anlamına gəlir. Saraydakı həyatı: Hürrəm Sultan sarayda fərdi təhsil əldə etmişdi. Gözəlliyi, zəkası və bacarığı ilə padşahın diqqətini çəkməyi bacardı. Hərəm qadınları və saray əyanları arasında da özünə layiqincə yer etdi. Hürrəm Sultan saraya gəldiyində Qanuninin nökərlərindən biri olan Mahidevran Sultandan Mustafa adlı bir oğlu vardı. Mustafa zamanla çox sevilən bir şahzadəyə çevrildi. Hürrəm Sultan hər fürsətdə Mahidevran Sultandan önə keçirdi və Qanuninin inam və sevgisini qazanaraq onun nigahlı xanımı oldu. Qızı Mehrimah Sultanı Vəzir-i Əzəm Rüstəm Paşa ilə evləndirərək Vəzir-i Əzəmlə bir ittifaq yaratdı. Onu taxtdan salacağı inancı ilə Qanuni, çox sevilən oğlu Mustafanı öldürtdü. Hürrəm Sultanın Qanunini bu qərarı verməkdə köməkçi olduğu fikri daha geniş yayılıb. Şahzadə Mustafanın öldürülməsindən sonra Mahidevran Sultan əməlli-başlı gözdən düşdü. Həyatının böyük bir hissəsini kasıb vəziyyətdə oğlunun məzarı yerləşən Bursada keçirdi. Ancaq Hürrəm Sultanın ölümündən sonra Hürrəm Sultanın oğlu padşah II Səlim Mahidevran Sultana maaş kəsdi və oğlu Mustafanın türbəsini inşa etdirdi. Dövlət idarəçiliyində əsas mövqe tutan Hürrəm Sultan, İran savaşını dəstəklədi. Ruslar və Polyaklarla sülh şəraitində yaşanılmasını təmin etdi. Bu ərəfədə Ruslar Kazan və Astraxan xanlıqlarına hakim olub şərqə doğru yayılmağa başladılar. Hürrəm Sultan 18 aprel 1558-ci ildə əri Qanuni Sultan Süleymandan əvvəl 52 yaşında vəfat etdi. Oğlu II Səlimin taxta çıxmağını görə bilmədi. Süleymaniyə Camisi Külliyyəsi içində özü üçün hazırlanan türbədə dəfn olundu. Türbənin iç divarları bir cənnət bağçasını təsvir edən İznik çiniləriylə örtülüdür. Gördüyü yaxşı işlər: Hürrəm Sultan İstanbulda Haseki Səmtində, Memar Sənana Haseki Külliyyəsini inşa etdirmişdir. Külliyyənin içində bir hamam, mədrəsə və xəstəxana var. Bundan əlavə Ayasofya Camisi ətrafında yardıma möhtac və kasıbların qarnını doyurmaq üçün bir mətbəx tikdirmişdir. Ölümündən sonra: Hürrəm Sultan Avropada, Türkiyədə və qərbdə bir çox rəsm, musiqi və balet kimi incəsənət nümunələrində bəhs olunmuşdur. Məsələn Joseph Haydının 63-cü simfoniyasını örnək verə bilərik. Hürrəm Sultanın doğulduğu yer olduğuna inanılan Ukraynanın Rohatin şəhərində Hürrəm Sultan abidəsi var. 2007-ci ildə, Ukraynadakı bir liman şəhəri olan Mariupoldakı Müsəlmanlar Hürrəm Sultanın şərəfinə bir muzey açmışlar.

Cemi 186 nefer oxuyub

Beyen(44) | Beyenme(41)

Paylaş:

Qarışıq Məqalələr

Dostlarınla Paylaş