555K
555K; 5 Mayıs 1960 tarihinde, Ankara'da, Demokrat Parti aleyhtarı öğrencilerin yaptığı protesto eylemi. Adını 5. ayın 5. günü saat 5'te Kızılay'da düzenlenmesinden alan eylem cumhuriyet tarihinin ilk "sivil itaatsizlik" eylemi olarak da anılır.
| 555K | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||
28-30 Nisan 1960 tarihlerinde polisle öğrenciler arasında çıkan çatışmalarda iki öğrencinin (Turan Emeksiz, Nedim Özpolat) hayatını kaybetmesi ülkedeki ortamı iyice germişti.[1] Demokrat Parti mitingi için Kızılay Meydanı'na gelen dönemin başbakanı Adnan Menderes, şoförünün yolun kapalı olmasını söylemesine rağmen onu dinlemeyince bir anda kendini protestocuların arasında buldu.[2] Rivayete göre [kime göre?] o zamanlar öğrenci olan eski CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, şair Cemal Süreya'nın aktardığına göre ise Vedat Dalokay, Menderes'in “Ne istiyorsunuz?” sorusu üzerine başbakanın yakasına yapışıp “Hürriyet istiyoruz!” demişti. Menderes ise şu soruyla cevap vermişti: “Başbakanın yakasına yapışıyorsun, bundan büyük hürriyet olur mu?”[3][4] 2000 yılında Adnan Menderes'in oğlu Aydın Menderes ile buluşan Baykal Aydın Menderes'e, o sözü söyleyenin kendi olmadığını söylemiştir.[5]
Meydanda toplanan üniversiteli öğrenciler, Plevne Marşı'nı şu şekilde değiştirerek söylemiştir:
- ''Olur mu böyle olur mu?
- Kardeş kardeşi vurur mu?
- Kahrolası diktatörler.
- Bu dünya size kalır mı?
- Kızılırmak akmam diyor.
- Etrafını yıkmam diyor.
- Ünü büyük İsmet Paşa
- Ben sözümden dönmem diyor''[6]
555K eyleminden yaklaşık 20 gün sonra, 27 Mayıs 1960 tarihinde cumhuriyet tarihinin ilk askeri müdahalesi yapıldı.
Notlar değiştir
- Eyleme katılan şair Cemal Süreya sonradan 555K şiirini yazdı.[7]
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ Atik, Ferhat (3 Mayıs 2018). ""555K"". Şalom Gazetesi. 8 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018.
- ^ "Demirkırat Belgeseli 7. Bölüm". 32. Gün. Youtube. 20 Nisan 2017. Erişim tarihi: 18 Aralık 2023.
- ^ "Yeni Şafak". 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2008.
- ^ "Sabah". 14 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2008.
- ^ "Tekzip ziyareti". Hürriyet. 22 Ekim 2000. 27 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2023.
- ^ "555K Protestosu ve Marşı". Altan Öymen'in Demirkırat Belgeselinde 555K olayını anlatması. 32. Gün Arşivi. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2020.
- ^ Küçükkürtül, Mehmet Raşit (3 Ekim 2016). "cemal süreya'nın 555k şiiri hakkında". 15 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018.
