Gəncliyi redaktə

Cerom K Cerom Cerom Klappın dördüncü uşağıdır. Atası metal məmulatları satan xırdavatçı, həm də rahib idi. Cerom K Ceromun iki bacısı (Paulina, Blandina) və sonralar tələf olmuş bir qardaşa (Milton) malik olmuşdur. Cerom eksil macar generalı Georgi Kapkanın şərəfinə Kapka adını özünə əlavə etmişdir. Ailəsi Londonun şərqinə köçdükdən sonra Crom K Cerom Marilebon gimnaziyasına (ing. Marylebone Grammar School) gedir. Uğursuz maliyə vəziyyəti ailəni yoxsullaşdırır və borca düşür. Onların evinə tez-tez borc yığanlar təşrif buyururlar. Bu haqqda Crom K Cerom özünün "Mənim həyatım və zaman" adlı avtobioqrafiyasında qeyd etmişdir. Cerom siyasətçi və həm də yazıçı olmağa qərar verir. Cerom 13 yaşında ikən valideynlərinin hə ikisini 1872-ci ildə itirir. Gimnaziyanı yarımçıq qoyub işləməyə məcbur qalan Cerom K Cerom Londonun şimal-qərb dəmir yolunda kömür tədarük məntəqəsində işə düzəlir.

 

 

Teatr faliyyəti redaktə

1877-ci ildə Cerom K Cerom bacısının teatra olan rəğbətinin təsii altında özünü aktyor kimi sınayır. O, bir teatr truppasına dail olur. Burada o, minimal büdcə ilə, kostyum və rekvizitlərə öz cibindən xərcləyərək, kiçik tamaşalar qoyur. Üç il uğursuz faliyyətdən sonra 21 yaşlı Cerom juranlistlik edərək, kiçik hekayə və feleytonlar yazır. Sonrakı illər müəllim, qablaşdırıcı və vəkil köməkçisi kimi işləməli olur. Nəhayət 1885-ci ildə yazdığı "Səhnədə və səhnəarxasında " yumoristik novellası ona ilk uğurunu və tamaşaçı rəğbətini qazanır. Bundan sonra gələcək işlər üçün qapılar açıış olur. 1886-cı ildə "Avaranın/bekarın bayram fikirləri" (ing. Idle Thoughts of an Idle Fellow) yumoristik seçilmiş hekayələri çap olunur. 21 iyun 1888-ci ildə subaylığın daşını ataraq, ərindən 9 gün olar boşanmış, Ceorcina Ellizabet Henrietta Maris ilə evlənir. Balayını Temza çayı boyu səyahətdə keçırən Cerom növbəti əsəri, "Qayıqda üç kişi (İti nəzərə almasaq)" ing. Three Men in a Boat (To Say Nothing of the Dog) yumoristik romanın üçün material toplamış olur. Beş illik evlilikdən onların bir qızları Corcina (Elsi) dünyaya gəlir.

Yaradıcılığı redaktə

Balayı səyahətindən qayıdan Cerom sərgüzəştlərinin təsiri altında "Qayıqda üç kişi (İti nəzərə almasaq)" romanını yazmağa başlayır^[5]. Personajların prototipləri Cerom K Ceromun dostları Corc Uinqrey (ing. George Wingrave) və Karl Henşel (ing. Carl Hentschel) olurlar. Novellada Temza çayı və ətrafında baş verən hadisələr, dostların düşdükləri komik vəziyyətlər təsvir edilir. Kitab 1889-cu ildə çap olunduqdan sonra səs-küyə səbəb olan uğur qazanmış olur. Bu günümüzə qədər əsər dönə-dönə çap olunmaqdadır. Kitabdan sonra Temza çayı boyu səyahət üçün qayıqların sayı kəskin artmış olur. Bu qayıq gəzintiləri turistlərin sevimli məşquliyyətinə çevrilmiş olur. İlk 20 il əryində kitabın millyondan artıq nüsxəsi çap olunur və satılır. Bundan başqa əsər çoxlu sayda tamaşaya qoyulur. Onun əsasında filmlər çəkilir. Əsaərdən sonra əldə olunan külli miqdarda maliyə vəsaiti Ceron K Ceronu tam şəkildə yaradıcılıqla məşğul olmasına səbəb olur. O bir çox pyeslər, esse və novellalar yazaraq uğurdan uğura çatmış olur. 1892-ci ildə Robert Bar Cerom K Ceromu "Avara (Bekar)" (ing. Idler) jurnalına redaktor vəzifəsinə dəvət edir. Cerom bu postda R. Kiplinqi əvəz edir. Jurnal aylıq satirik bir dərgi olub, əsasən kişilər üçün nəzərdə tutulmuşdur. 1893-cü ildə o, "Bu gün" (ing. To-day) jurnalını nəşr edir, lakin sonralar maliyə çətinliyi və məhkəmənin ona qarşı çıxartmış olduğu böhtan iddialarına görə nəşriyyatı tərk edir. 1898-ci ildə Almaniyaya gələn Cerom xarici veloturda iştirak edən "Qayıqda üç kişi (İti nəzərə almasaq)" romanının davamı kimi personajları eyni qəhrəmanlar olan "Üç nəfər dördtəkərdə" (ing. Three Men on the Bummel) romanını yazır. Əsər uğurlu olsa da ilk romanın kölgəsində qalır. 1902-ci ildə Cerom K Ceromun avtobioqrafik əsər kimi qəbul olunan "Pol Kelverin məktəb illəri" romanını yazır. 1902-ci ildə Cerom K Cerom "Geriyə keçən üçüncü mərtəbə" (ing. The Passing of the third Floor Back) pyesi ilə özünün yeni qəmli və dindar baxışlarını gıstərmiş olur. Əsər ingiltərə səhnəsində uğurla tamaşaya qoyulsa da bir çox tənqidi rəylərə də səbəb olur. Tənqidçi Maks Birboma (ing. Max Beerbohm) əsəri "ürəkbulandırıcı axmaqlıq" adlandıraraq, onu sanki "onuncu dərəcəli yazıçı" tərəfindən qələmə alındığını söyləmişdir^[6]. 1899-cu ildə Rusiyaya səfər edən Cerom K Cerom "Ruslar, onları tanıdığım kimi " məqaləsini yazır.

Son illər redaktə

Birinci dünya müharibəsi başlarkən Cerom K Cerom 56 yaçına baxmayaraq könüllü olaraq cəbhəyə ketmək istəsə də Britaniya ordusuna onu götürmürlər. Hər hansı bir vəzifədə də olsa cəbhədə iştirak etmək arzusu ilə o, fransız ordusunda təcili yardım maşınında sürücü kimi xidmət göstərir. 1926-cı ildə Cerom K Cerom özünün "Mənim həyatım və zaman" (ing. My Life and Times) memuarlarını yazır. O, Uolsollun fəxri vətəndaşı seçilmiş və ömrünün sonunacan Evilmdəki evində yaşamışdır. 1927-ci ildə Devondan Londona gedərkən yolda Cerom K Cerom iflic olur. O, Notampton mərkəzi hospitalında 14 iyun 1927-ci ildə vəfat edir^[7]. Cerom K Cerom Evilmdəki Müq. Mariya kilsəsində qızıElsi və bacısı Blandinanın yanında dəfn edilmişdir. Uolsollda onun ev muzeyi fəaliyyət göstərir. Onun əsərləri bir çox dillərə tərcümə olunsa da təssüflər olsun ki, əsərlərinin heç biri Azərbaycan dilinə tərcümə olunmamışdır.

Novella və romanları redaktə

• The Idle Thoughts of an Idle Fellow (1886) — "Avaranın (bekarın) bayram fikirləri"
• Three Men in a Boat (1889) — "Qayıqda üç kişi (İti nəzərə almasaq)"
• The Diary of a Pilgrimage (1891)
• Novel Notes (1893) (dt.: Roman-Studien, 1896)
• The Second Thoughts of an Idle Fellow (1898)
• Three Men on the Bummel — "Üç nəfər dördtəkərdə"
• Paul Kelver, a novel (1902)
• Tommy and Co (1904)
• They and I (1909)
• Malvina of Brittany (1916)
• All Roads Lead to Calvary (1919)
• Anthony John (1923)
• The man who would manage
• The Love of Ulrich Nebendahl (1999)
• The Philosopher’s Joke (1999)

Qısa hekayələr toplusu redaktə

• Told After Supper (1891)
• John Ingerfield: And Other Stories (1894)
• Sketches in Lavender, Blue and Green (1895)
• The Observations of Henry (1901)
• The Angel and the Author and Others (1904)
• American Wives and Others (1904)
• The Passing of the Third Floor Back: And Other Stories (1907) — "Geriyə keçən üçüncü mərtəbə"
• Three Men in a Boat and Three Men on the Bummel (1974)
• After Supper Ghost Stories: And Other Tales (1985)

Fərdi qısa hekayələr redaktə

• The Haunted Mill (1891)
• The New Utopia (1891)
• The Dancing Partner (1893)
• Christmas Eve in the Blue Chamber
• Silhouettes (dt. Silhouetten)
• The Skeleton
• The Snake
• The Woman of the Saeter

Pyesləri redaktə

• Barbara (1886)
• Sunset (1888)
• Fennel 1888
• Woodbarrow Farm (1888)
• New Lamps for Old (1890)
• Ruth (1890)
• The Rise of Dick Halward (1895)
• The Prude’s Progress (1895)
• Biarritz (1896)
• The MacHaggis (1898)
• The Russian Vagabond (ca. 1895)
• Miss Hobbs (1902)
• Fanny and the Servant Problem (1909)
• The Passing of the Third Floor Back Hurst & Blackett (1908)
• The Master of Mrs Chilvers
• Esther Castways (1913)
• The Great Gamble (1914)
• Robina in Search of a Husband (1914)
• Cook (1917)
• The Celebrity (1926)
• The Soul of Nicholas Snyders (1927)

Redaktorluq və əməkdaşlıq etdiyi etdiyi nəşrlər redaktə

• The Idler (1892–98) — "Avara (Bekar)"
• To-Day (1893–98) — "Bu gün"
• My First Book (1894) — "Mənim ilk kitabım"

Avtobioqrafiya redaktə

• My Life and Times (1926), "Mənim həyatım və zaman"

• A. Moss: J. K. J.: His Life and Works. London 1929.  (ing.)
• W. Gutkess: J. K. J. Seine Persönlichkeit u. literarische Bedeutung. Jena 1939.  (alm.)
• M. A. Wolfensberger: J. K. J. Sein literarisches Werk. Zürich 1953.  (alm.)

 

Vikianbarda Cerom Klapka Cerom ilə əlaqəli mediafayllar var.

• Die Jerome K. Jerome — Society,  (ing.)