Lənət mətnləri

Lənət mətnləri və ya qadağan siyahıları^[1] ironun düşmənlərini, əksər hallarda Misir dövlətinin düşmənlərini və ya narahat törədən xarici qonşuları sadalayan qədim Misir ieratik mətnlər.^[2] Bu mətnlər ən çox hədəfə alınmış əcnəbilərin heykəlciklərinə, kasalara və ya sonradan məhv edilmiş gil və ya daş bloklarına yazılmışdır. Adların qırılması və basdırılması mərasimi mətnlərdə adları çəkilən şəxslərə və ya qurumlara təsir edəcək bir növ simpatik sehr kimi nəzərdə tutulmuşdu. Parçalar adətən qəbirlərin və ya ritual yerlərin yaxınlığında yerləşdirilirdi. Bu təcrübə Misirin Asiya qonşuları ilə münaqişə zamanı ən çox yayılmışdır.^[3]

Lənət ritualı redaktə

Lənət ritualı düşmənlərin qarşısını almaq və ya onları məhv etmək prosesi idi. Adətən kiçik heykəlcik, lakin bəzi hallarda insan qurbanı kimi ritual obyekt(lər) bağlanar, sonra parçalanar, tapdalanar, bıçaqlanar, kəsilər, nizələnər, üzərinə tüpürülər, qutuya bağlanar, yandırılar, sidiklənər və nəhayət basdırılardı. Buna baxmayaraq, hər bir lənət əvvəlki komponentlərin hamısını əhatə etmirdi. Tam bir ayin bu hərəkətlərdən hər hansı birini dəfələrlə istifadə edə bilər. Yazılan ayinlərdən birində "ona dörd dəfə tüpürmək ... sol ayağı ilə tapdalamaq ... onu nizə ilə vurmaq ... onu bıçaqla vurmaq ... onu atəşə qoymaq ... atəşə qoyulan zaman ona dəfələrlə tüpürmək" təlimatı verilir.^[4]^[5]

Tarixi interpretasiya redaktə

Tarixçilərin lənət mətnlərinin mənası ilə bağlı interpretasiyası güclü əsaslarla formalaşmışdır. Bir sənddə mətnlərin ritual yaradılması, Misiri və fironu qorumaq üçün sehrli formaya müraciət etmək üçün onların məhv edilmə qaydası ətraflı təsvir edilmişdir.^[6] Bunlar əvvəlki hallarda qeydə alınmışdı, lakin xüsusilə Ptolemeylər dövründə onlar getdikcə daha çox misirli tərəfindən öz şəxsi istifadələri üçün istifadə olunmağa başlamışdılar.^[7]

Erkən lənət mətnlərinin bir çoxu saxsı qablarda tapıldığına görə, bəzi tarixçilər hesab edirlər ki, lənət fiqurlarının ritual şəklində sındırılması, dəfn mərasimlərində istifadə edilən gil qabların başqa məqsədlər üçün istifadəsinin qarşısını almaq və yas mərasimi üçün istifadə edildikdən sonra qabda mövcud ola biləcək hər hansı sehrli gücdən imtina etmək üçün onların sındırılmasından qaynaqlanır.^[8]

Həmçinin bax redaktə

Xatirənin lənətlənməsi

İstinadlar redaktə

↑ Edwards, Gadd, and Hammond (1971), p. 494
↑ Pinch, Geraldine. Magic in ancient Egypt. University of Texas Press. 1995. səh. 92f. ISBN 978-0-292-76559-7.^{[daimi ölü keçid]}
↑ Edwards, Gadd, and Hammond (1971), p. 508.
↑ Muhlestein, Kerry. 2008, Execration Ritual. In Willeke Wendrich, Jacco Dieleman (eds.). UCLA Encyclopedia of Egyptology, Los Angeles.
↑ Schott, Siegfried. 1929 Urkunden mythologischen Inhalts. Urkunden des aegyptischen Altertums 6, ed. Georg Steindorff. Leipzig: J. C. Hinrichs.
↑ Françoise Dunand, Christiane Zivie-Coche, Gods and Men in Egypt: 3000 BCE To 395 CE, Cornell University Press, 2005, pg. 126
↑ Paul Allan Mirecki, Marvin W. Meyer, Magic and Ritual in the Ancient World, Brill 2002, Part 4, p. 440
↑ Jacobus Van Dijk, The New Kingdom Necropolis of Memphis, Groningen, 1993, p. 185f

Əlavə ədəbiyyat redaktə

I.E.S. Edwards; C.J. Gadd; N.G.L. Hammond. The Cambridge Ancient History: Early History of the Middle East. Cambridge University Press. 1971. ISBN 978-0-521-07791-0. İstifadə tarixi: 19 August 2010.
Nicolás Grimal. A history of ancient Egypt. Wiley-Blackwell. 1994. ISBN 978-0-631-19396-8.
Ben-Tor, Amnon, Yaira Amit; Nadav Naʼaman (redaktorlar ), "Do the Execration Texts reflect an accurate picture of the contemporary settlement map of Palestine?", Essays on ancient Israel in its Near Eastern context: a tribute to Nadav Naʼaman, EISENBRAUNS, 2006, 63–87, ISBN 978-1-57506-128-3 Re-accessed 20 July 2022.
Şablon:İll: Princes et Pays d'Asie et de Nubie. Textes hiératiques sur des figurines d'envoûtement du Moyen Empire. Brüssel 1940 (Jüngere Texte der 12. Dynastie).
Kurt Sethe: Die Ächtung feindlicher Fürsten, Völker und Dinge auf altägyptischen Tongefäßscherben des Mittleren Reiches. (=: Abhandlungen der Preußischen Akademie der Wissenschaften. 1926, philos-histor. Klasse Nr. 5) Berlin 1926 (Ältere Ächtungstexte aus der 12. Dynastie).
Christoffer Theis, Magie und Raum. Der magische Schutz ausgewählter Räume im Alten Ägypten nebst einem Vergleich zu angrenzenden Kulturbereichen (Orientalische Religionen in der Antike 13), Tübingen 2014, pp. 65–87.
Christoffer Theis: Ächtungstexte. In: Michaela Bauks, Klaus Koenen, Stefan Alkier (Hrsg.): Şablon:İll (WiBiLex), Stuttgart 2006 ff.
Thomas L. Thompson. The historicity of the patriarchal narratives: the quest for the historical Abraham. Continuum International Publishing Group. 2002. 98–117. ISBN 978-1-56338-389-2.
Worschech, Udo. "Egypt and Moab". The Biblical Archaeologist. 60 (The Archaeology of Moab). Dec 1997: 229–236. doi:10.2307/3210625. JSTOR 3210625.

Xarici keçidlər redaktə

Egyptian Execration Texts

[1] Edwards, Gadd, and Hammond (1971), p. 494

[Pinch2-2] Pinch, Geraldine. Magic in ancient Egypt. University of Texas Press. 1995. səh. 92f. ISBN 978-0-292-76559-7.^{[daimi ölü keçid]}

[3] Edwards, Gadd, and Hammond (1971), p. 508.

[Muhlestein,_Kerry_2008-4] Muhlestein, Kerry. 2008, Execration Ritual. In Willeke Wendrich, Jacco Dieleman (eds.). UCLA Encyclopedia of Egyptology, Los Angeles.

[5] Schott, Siegfried. 1929 Urkunden mythologischen Inhalts. Urkunden des aegyptischen Altertums 6, ed. Georg Steindorff. Leipzig: J. C. Hinrichs.

[6] Françoise Dunand, Christiane Zivie-Coche, Gods and Men in Egypt: 3000 BCE To 395 CE, Cornell University Press, 2005, pg. 126

[7] Paul Allan Mirecki, Marvin W. Meyer, Magic and Ritual in the Ancient World, Brill 2002, Part 4, p. 440

[8] Jacobus Van Dijk, The New Kingdom Necropolis of Memphis, Groningen, 1993, p. 185f

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Lənət mətnləri Haqqinda Melumat - Vikipedia