Maşın tərcüməsi Haqqinda Melumat - Vikipedia

Maşın tərcüməsi Haqqinda Melumat - Vikipedia


Siz Geniş ensklopediyada istədiyinizi tapa bilərsiniz

Maşın tərcüməsi

Maşın tərcüməsi (ing. machine translation, rus. машинный перевод) — lüğətlər və tərcümə qaydaları toplusu əsasında mətnin bir dildən başqa bir dilə avtomatik çevrilməsi texnologiyası. Kompüterlərdən tərcümə üçün istifadə olunması ideyası 1947-ci ildə, ilk kompüterlərin yaranmasından dərhal sonra ABŞ-də irəli sürülüb. Maşın tərcüməsinin (Corctaun eksperimenti) ilk ictimai nümayişi isə 1954-cü ildə olub. Həmin sistem nə qədər primitiv olsa da (250 sözdən ibarət lüğət, 6 qaydadan ibarət qrammatika, bir neçə cümlənin tərcüməsi), eksperiment geniş resonans yaratdı: ADR-də, AFR-də, Bolqarıstanda, Çində, Fransada, İngiltərədə, İtaliyada, SSRİ-də, Yaponiyada bu istiqamətdə tədqiqatlara başlanıldı.

Tərcümənin keyfiyyəti ilkin mətnin mövzusundan və üslubundan, eləcə də aralarında tərcümənin aparıldığı dillərin qrammatik, sintaktik və leksik qohumluğundan asılıdır. Bədii mətnlərin maşın tərcüməsinin keyfiyyəti, demək olar ki, həmişə qaneedici olmayıb. Texniki mətnlərdə isə azacıq redaktəyə ehtiyacı olan tərcümələr almaq mümkündür. Fəqət mükəmməl maşın tərcüməsi sisteminin yaradılması yarım əsr bundan öncə olduğu kimi, yenə də arzu olaraq qalır. Ancaq bir şey şübhəsizdir: belə sistemlər tərcüməçilərin işini əhəmiyyətli dərəcədə sürətləndirib.

Maşın tərcüməsində kompüterlər və insanlar arasında qarşılıqlı əlaqənin təşkili formaları redaktə

  • Post-redaktə ilə: mənbə mətni maşın tərəfindən işlənir və insan redaktoru nəticəni düzəldir.
  • Əvvəlcədən düzəlişlə: şəxs mətni maşın emalına uyğunlaşdırır (mümkün olmayan oxunuşları aradan qaldırır, mətni asanlaşdırır və qeyd edir), bundan sonra proqramın işlənməsi başlayır.
  • Arası redaktə ilə: bir şəxs çətin vəziyyətləri həll edərək tərcümə sisteminin işinə müdaxilə edir.
  • Qarışıq sistemlər (məsələn, əvvəl və sonrakı redaktə ilə eyni vaxtda).

Avtomatik tərcümə redaktə

"Maşın" əvəzinə mənası təsir etməyən avtomatik söz bəzən istifadə olunur. Ancaq avtomatlaşdırılmış tərcümə termini tamamilə fərqli bir məna daşıyır – onunla birlikdə proqram sadəcə bir insana mətnləri tərcümə etməyə kömək edir.

Avtomatik tərcümə aşağıdakı qarşılıqlı formaları əhatə edir:

  • Qismən avtomatlaşdırılmış tərcümə: məsələn, bir insan tərcüməçisinin kompüter lüğətlərindən istifadəsi.
  • Əmək bölgüsü olan sistemlər: kompüter yalnız sərt şəkildə müəyyən edilmiş bir quruluşun ifadələrini tərcümə etməyə öyrədilir (ancaq bunu düzəltməyə ehtiyac qalmayacaq şəkildə edir) və sxemə uyğun olmayan hər şey bir insana verilir.

Statistik maşın tərcüməsi redaktə

Statistik maşın tərcüməsi — böyük həcmli dil cütlüklərinin müqayisəsinə əsaslanan bir mətnin maşın tərcüməsi növüdür. Dil cütləri - bir dildə cümlələr və ikincisində müvafiq cümlələr olan mətnlər, iki dildə doğma olan bir insanın iki cümlə yazması və ya bir şəxs tərəfindən edilən cümlələr toplusu və onların tərcümələri ola bilər. Beləliklə, statistik maşın tərcüməsi "özünü öyrənmə" xüsusiyyətinə malikdir. Dil cütlüyü nə qədər çox olsa və bir-biri ilə daha dəqiq uyğunlaşsalar, statistik maşın tərcüməsinin nəticəsi bir o qədər yaxşı olar. "Statistik maşın tərcüməsi" anlayışı tərcümə probleminin həllinə ümumi yanaşma deməkdir, bu, mətnlərin ikitərəfli toplusundan əldə edilmiş məlumatları istifadə edərək cümlələrin ən çox ehtimal olunan tərcüməsinin axtarışına əsaslanır. Mətnlərin ikidilli qurumuna misal olaraq parlamentdə müzakirə mübahisəsi olan parlament hesabatlarıdır. Kanada, Hong Kong və digər ölkələrdə ikidilli parlament hesabatları dərc olunur; Avropa İqtisadi Birliyinin rəsmi sənədləri 11 dildə dərc olunur; Birləşmiş Millətlər Təşkilatı sənədləri bir neçə dildə yayımlayır. Məlum oldu ki, bu materiallar statistik maşın tərcüməsi üçün əvəzolunmaz mənbələrdir.

Ədəbiyyat redaktə

  • İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Xarici keçidlər redaktə

Ən Son Axtarılanlar

Azərbaycan_SSR_əməkdar_neft_və_qen_sənayesi_işçilərinin_siyahısı SəhifəyəKeçidlərBookSources978-9941-445-52-1 SəhifəyəKeçidlərBookSources978-9941-0-4195-2 Fayl:History_of_the_United_States_from_the_Compromise_of_1850_to_the_final_restoration_of_home_azle_ SəhifəyəKeçidlərMap1250.75156.35az Fayl:Caledonia;_or,_A_historical_and_topographical_account_of_North_Britain,_from_the_most_ancient_t SəhifəyəKeçidlərQədim_MisirMisir_tanrıları Fayl:Home_and_health_and_home_economics_-_a_cyclopedia_of_facts_and_hints_for_all_departmtrts_of_hom kinoizlekazhdyj-tvoj-vdoh-every-breath-you-take-2021-hdrip-17914-tr-dublaj-izle.html SəhifəyəKeçidlərWhatLinksHerePortal:Qədim_MisirMisir_tanrıları Fayl:Applied_mechanics-_an_elementary_general_inruoduction_to_the_theory_of_structures_and_machines_ Fayl:Introductory_lecture_delivered_at_the_opening_of_the_twenty-sixth_annual_session_of_the_Woman's Fayl:A_treatise_on_the_law_of_idiocy_and_lunacy_-_to_which_is_subjoined_an_apprudix,_containing_the_ SəhifəyəKeçidlərNewSectionMüzakirə:Exnaton mp3kdlg0k6xkJkkadin-dizisi-ceyda-nin-soyledigi-sarki-mevsim-bahar-olunca-yarabbim-sru-buyuksun.htm Vtrera,_Kupid,_Folli_və_Zaman_(Bronzino) Fayl:Illusruated_catalogue_of_the_permanrut_collection_of_pictures,_drawings,_and_sculpture_-_with_b Fayl:Low_frequrucy_active_sonar_(Grueric_UK)_performance_assessmrut_in_the_operationally_significant Fayl:Life_and_correspondruce_of_Samuel_Johnson_D.D._-_missionary_of_the_Church_of_England_in_Connect
Dostlarınla Paylaş

Saytda 227 nəfər
Top.Mail.Ru
©Tatli.Biz 2010-2024