9 iyun 1808-ci ildə Rusiya imperatoru I Aleksandr Mariupolda liman idarəsi və karantin forpostunun qurulması haqqında fərman imzalayır. Mariupol limanının qurulması 19-cu əsrin ikinci yarısında Rusiyanın cənubunda sənayenin sürətli inkişafının məntiqi davamı idi. 1886-cı ildə Zintsevaya Balka yaxınlığında şəhərdən beş kilometr aralıda yeni Mariupol dəniz limanının tikintisinə başlanılır.

Üç il ərzində iki dalğaqıran tikilir (ümumi uzunluğu 3 km-dən çox), bənd (850 m) ucaldılır, liman 14 fut (4,26 m) qədər dərinləşdirilir, şəhərdən limana asfaltlı avtomobil yolu çəkilir, Mariupol stansiyasından dəmir yolu limana qədər (3,35 verst) uzadılır və limanın ərazisində (3,46 verst) müxtəlif liman qurğuları tikilir, yükləmə-boşaltma avadanlıqları quraşdırılır.

2 sentyabr 1889-cu ildə Mariupol limanının təntənəli açılışı olur. Kömürlə yüklənmiş 18 vaqon liman sahilinə çatdırılır. Bu tarix ölkə üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən limanın fəaliyyətə başlaması hesab olunur. 1867-1904-cü illərdə mənimsəmələr baxımından. Hərbi məqsədi olmayan Mariupol limanı Rusiyada üçüncü yeri tutub.

1907-ci il iyunun 13-də Mariupol limanının işçiləri tətilə başlayırlar. Tətil qoşun tərəfindən yatırılır.

1920-ci il iyunun 13-də limanda dənizçilər klubu açılır.

Mariupol limanı Azov dənizinin ən böyük və ən təchizatlı limanıdır. Mariupol limanının Ukrayna dəniz limanlarının yük dövriyyəsindəki payı 2017-ci ilə 4,9% təşkil edib^[2].

Liman akvatoriyasına daxili və xarici yollar, həmçinin Uqolnıy limanının və Azovstal limanının yaxınlaşma kanalları daxildir. Daxili yol kənarı, Uqolnıy, Xlebnaya və Qərb limanlarından ibarətdir. Reyd Şimal, Cənub, Şərq və Qərb dalğaqıranları və Qoruyucu bənd tərəfindən dalğalardan qorunur. Xarici yol kənarında gəmilər üçün üç lövbər sahəsi vardır.

Liman ərazisindəki sahil dayazlıqlarının eni 4,3 milə çatır. Limana giriş yalnız kanallarla mümkündür, bunlardan əsası sahilyanı dayazlıqlardan keçərək Qərb limanının cənub hissəsinə aparan Uqolnıy limanının yaxınlaşma kanalıdır. Kanalın uzunluğu 9,4 mil, eni isə 100 metrdir^[3].

Liman uzunluğu 240 m-ə qədər olan gəmiləri qəbul etməyə qadirdir. Lakin daimi lillənmə səbəbindən real dərinlik daha az olur. 2017-ci ilin oktyabr ayına gəmilərin keçidi 7,5 metr, 2018-ci ilin may ayına isə 7,7 metr olur.

Yük dövriyyəsi redaktə

Mariupol limanı ildə 17 milyon tondan çox yük emal edə bilir. Maksimal yük dövriyyəsinə 2013-cü ildə nail olunub. Bu rəqəm təxminən 15 milyon ton olmuşdur.

Son illərdə yük dövriyyəsi:

• 2012 - 14,909 milyon ton,
• 2013 - 15,499 milyon ton,
• 2014 - 13,003 milyon ton,
• 2015 - 8,984 milyon ton,
• 2016 - 7,604 milyon ton,
• 2017-ci il - 6,514 milyon ton.

Yük dövriyyəsinin strukturunu əsasən xammal təşkil edir: 2017-ci ildə 4291,4 min ton metal məmulatı, 843,3 min ton kömür, 19,3 min ton filiz, 412,2 min ton taxıl və 73,6 min ton günəbaxan yağı emal edilib^[4].