Yanı Yapon Muhbiri
Yanı Yapon Muhbiri (azərb. Yeni yapon müxbiri) – 1931–1938-ci illərdə Yaponiya tatarları tərəfindən Tokioda nəşr olunmuş tatardilli jurnal. "Matbaa-i İslamiye" nəşriyyatı tərəfindən nəşr olunmuş bu jurnal Yaponiyada yaşayan tatar icmasının fəaliyyətlərinə və həyatına həsr olunmuşdu.
Yanı Yapon Muhbiri | |
---|---|
Növ | islam jurnalı |
Nəşriyyat | Matbaa-i İslamiye |
İlk buraxılışı | 25 may 1931 |
Ölkə | Yaponiya |
Qərargah | |
Dil | tatarca |
Tarixi redaktə
"Yani Yapon Muhbiri" 1930-cu ildə Tokioda tatarlar tərəfindən qurulmuş "Matbaa-i İslamiye" nəşriyyatının əsas nəşri olmuşdur.[1] Jurnalın ilk sayı 25 may 1931-ci ildə "Yapon Muhbiri" adı ilə çıxmışdır.[1] İlk sayda jurnala təbrik yazısı göndərənlərdən biri Yaponiyadakı tatar icmasının dəstəkçisi olan, ultramillətçi Toyoma Mitsuru olmuşdur.[2] 4–5 saydan sonra 1932-ci ildə "Yanı Yapon Muhbiri" adı ilə nəşr olunmağa başlamışdır.[1]
Jurnal 1938-ci ilə qədər nəşr olunmuş, 33 ölkəyə göndərilmiş, bir çox abunəsi olmuşdur.[3][4] 1938-ci ildə jurnalın nəşrindən məsul olan Muhammed Abdulhay Kurbanaliyevin Yaponiyadan xaric edilməsindən sonra jurnal fəaliyyətini dayandırmışdır.[1] Nəşr olunduğu illər ərzində 50-ə yaxın sayı nəşr olunmuşdur.[5]
Mövzusu redaktə
Tatar dilində nəşr olunmuş jurnalda[6] Yaponiya və Yaponiyadan asılı ərazilərdə yaşayan İdil-Ural türkləri və digər müsəlmanlarla bağlı cari xəbərlər və məlumatlar nəşr olunurdu.[1] Jurnalın məqsədi müsəlmanlara Yaponiyanı tanıtmaq, yaponlarla müsəlmanlar arasında mədəni və iqtisadi münasibətləri təbliğ etmək olmuşdur.[1] Bu səbəbdən jurnalda Yaponiya lehinə olan yazılara üstünlük verilmişdir.[1] Jurnalda tatarlar üçün aktual və vacib olan mövzular haqqında məqalələr dərc olunmuşdu.[7] Məsələn, jurnalın 15-ci sayında dərc olunmuş "Ərəb hərflərini buraxıb latın hərflərinə keçmə" məqaləsində tatarların Türkiyədəki əlifba islahatı haqqında fikirləri müzakirə olunmuşdur.[7]
Kurbanaliyevin Yaponiyadakı siyasi rəqibi olan Ayaz İshakinin tərəfdarları jurnalı tənqid edərək tatar millətinin inkişafına qarşı fikirlər yaydığını bəyan etmiş və jurnalın bağlanmasını tələb etmişdirlər.[1]
İstinadlar redaktə
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Atakan, 2019. səh. 483
- ↑ Dündar, 2015. səh. 218
- ↑ Dündar, 2003. səh. 109
- ↑ Atakan, 2019. səh. 489
- ↑ Atakan, 2019. səh. 495
- ↑ Fathil, 2017. səh. 307
- ↑ 1 2 Atakan, 2019. səh. 488
Ədəbiyyat redaktə
- Atakan, Hanife Alkan. "Yanı Yapon Muhbiri Dergisi'nin 15. Sayısına Göre Japonya'da Yaşayan Tatar Türklerinin Türkiye'deki Harf Devrimi Konusundaki Görüşleri". Karadeniz Araştırmaları (türkcə). 16 (83). 15 sentyabr 2019: 475–495. İstifadə tarixi: 1 may 2024.
- Dündar, Ali Merthan. "Uzak Doğu'da İdil-Ural Türklerinin Yayın Faaliyetleri Tokyo Mahalle-i İslamiye Matbaası". Türkoloji Dergisi (türkcə). 16 (2). 1 may 2003: 103–116. doi:10.1501/Trkol_000000004. İstifadə tarixi: 1 may 2024.
- Fathil, Fauziah. "Japonya ve Güney Kore'de İslam ve Müslüman Azınlıklar" (PDF). Yeni Türkiye (türkcə). 23 (96). 2017: 302–316. İstifadə tarixi: 1 may 2024.
- Dündar, Ali Mehmet. ""İdil-Ural Türk-Tatarlarının Japonya'daki Yayın Faaliyetleri: Yeni Yapon Muhbiri Dergisi"". İdil - Ural Tarihi Sempozyumu (türkcə). 1. 2015: 213–219. İstifadə tarixi: 1 may 2024.