İran–Roma müharibələri və ya Persiya–Roma müharibələri — Roma (sonralar Bizans) ilə Parfiya (sonralar Sasanilər) dövlətləri arasında baş tutan bir sıra müharibələrin ümumi adı. Birinci müharibələr ardığıllığı Parfiya ilə Roma arasında baş tutmuş, sonralar 226-cı ildə Parfiyanın ərazisində Sasanilər sülaləsinin hakimiyyətə gəlməsi ilə ikinci mərhələyə keçmişdir.^[1][2]

İran–Roma müharibələri
Tarix	e.ə. 53 – b.e. 628
Yeri	Mesopotamiya, Cənubi Qafqaz, Atropatena, Kiçik Asiya, Suriya, Fələstin Suriyası, Misir
Nəticəsi	Status quo ante bellum
Münaqişə tərəfləri
Roma imperiyası Bizans imperiyası Müttəfiqləri Albaniya Hatra Ermənistan Aksum Kommagen Germanlar Qəssanilər Qotlar Qərbi Göytürk Herullar İberiya Xəzərlər Kində Lazika Nəbatiya Osroena Palmira Pont Parfiya Sasanilər Müttəfiqlər Adiabena Albaniya Hatra Ermənistan Avarlar Himyar İberiya Yəhudilər Lakhmids Lazika Atropatena Osroena Sabirlər Sklavinlər Xionitlər
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Bu müharibələr dörd əsr ərzində davam etsə də, tərəflərdən heç biri əhəmiyyətli uğur əldə edə bilməmişdi. Hər iki imperiya sözügedən döyüşlərlə eyni vaxtda öz sərhədləri daxilində başqa müharibələr aparmış, həmçinin mürəkkəb daxili problemlərlə məşğul olmuşdur. Əsas əməliyyatlar Ermənistan və Mesopotamiya kimi sərhədyanı bölgələrdə aparılmış, buradakı şəhərlər, istehkamlar, vilayətlər tez-tez ələ keçirilir, talan edilir və əl dəyişdirirdi. Sərhəd II əsrdə Dəclə çayının yuxarı axınına keçdi və bundan sonra bir neçə dövr oldu ki, Ermənistanda və Qafqazda sərhəd kifayət qədər uzun müddət stabil qalmışdı.

İran–Roma müharibələri zamanı resursların ifrat dərəcədə sərf edilməsi hər iki imperiya üçün son nəticədə fəlakətli olmuşdu. Bu müharibələrə üçüncü tərəf, yəni Ərəb xilafəti son qoymuşdur. Ərəb istilaları VII əsrin ortalarında İranı darmadağın etmiş və VII–X əsrlərdə Bizans-ərəb müharibələrinə çevrilmişdir.